Η βία είναι μια ασήκωτη και παγκόσμια διαδεδομένη μορφή ανθρώπινης δράσης, με χαριτωμένη παιδευτική σημασία έως βαρύβγουπη πολιτική εξαγγελία.
Θυμόμαστε το χαστούκι της Βουγιουκλάκη από τον Παπαμιχαήλ στο “Ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο” με ιλαρότητα,
ενώ θυμόμαστε και τα “παιδευτικά” χαστούκια στο σχολείο από τους δασκάλους μας τα πρώτα μαθητικά μας χρόνια, αλλά και αργότερα κατ’ εξαίρεση.
Αλλά η “καρπαζιά” και η κλωτσιά έχουν διατηρηθεί και στην κοινωνική ζωή μεταξύ των παιδιών ή ομάδα παιδιών (παιδικές συμμορίες θα τις λέγαμε σήμερα) και μεταξύ μεγαλύτερων και μικρότερων σε περίπτωση ατοπήματος του μικροτέρου κατά κανόνα.
Η ένταση αυτή έχει υποχωρήσει στις μέρες μας, αλλά δεν είναι η μέθοδος ξένη στους καλλιτεχνικούς και πολιτικούς χώρους.
Ο γνωστός μας Κάρολος Μάρξ εδίδασκε ότι ” η βία είναι η μαμή της Ιστορίας”. Αυτό ήταν στο Ευαγγέλιο του Μαρξισμού και δικαιολογούσε όλες τις πράξεις βίας του Κουμουνιστικού χώρου, από κατακτήσεις Κρατών έως επικρατήσεις εντός αυτών.
Αυτή η πρακτική της βίας είχε γίνει κοινή συνείδηση και στο θεατρικό παιχνίδι σαν στοιχείο μάθησης. Οι βρισιές, οι φωνές και ξυλοδαρμός ακόμα ήταν συνηθισμένο φαινόμενο τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, που κατέτεινε στην ωρίμανση του υποκείμενου στην τέχνη της ηθοποιίας.
Όσοι έχουν καλή και ανεπηρέαστη μνήμη θυμούνται τα ιπτάμενα τασάκια του Κουν και γενικά η μέθοδος αυτή ήτο παρούσα όχι μόνο στο θέατρο, αλλά και στο σινεμά. Και δεν είναι μόνον Ελληνικό προϊόν.
Η Γκάια Σερβάντο, στη βιογραφία του Βισκόντι, μας πληροφορεί ότι ο Ιταλός σκηνοθέτης ” έπλασε τον Μαρτσέλο Μαστρογιάννι με ουρλιαχτά και βρισιές”.
Αλλά και ο ίδιος ο Μαστρογιάννι στη βιογραφία του από τον Έντυ Μπιάτζι, για να υποστηρίξει τον Φελίνι που έχουν κατηγορήσει για μισογυνισμό είχε δηλώσει: ” Ε, όλοι οι άντρες είμαστε λίγο ως πολύ μισογύνηδες”.
Οι τάσεις αυτές υπάρχουν πάντοτε στη κοινωνία και ιδιαίτερα στους θεατρικούς χώρους, που διακρίνονται περισσότερο για την ελευθεριότητα τους και τον ερωτισμό τους. Εκεί όταν ο ΕΡΩΣ ξεθυμάσει γίνεται ΕΡΙΣ. Και οι πράξεις βίας είναι συχνές και κανένας δεν εξαιρείται από αυτές. Θα λέγαμε παραφράζοντας κατά τα παραπάνω τον Μάρξ ότι ” η βία στο θεατρικό σανίδι είναι η μαμή της ηθοποιίας”.
Και δεν μιλάμε για τη σεξουαλική βία και πολύ χειρότερα για το βιασμό, που αποτελούν απεχθή και αποκρουστικά συμπτώματα.
Μιλάμε για την καθημερινή εικόνα του θεατρικού κόσμου που δεν άγεται στις ακρώρειες των παθών, εκεί που το πάθος γίνεται πάθημα, με την τελική γραφή.
Το πένθος της καταγγελτικής γραφής μαυρίζει όλον τον ορίζοντα. Θα ξυπνήσει συνειδήσεις, θα φωτίσει έναν καθαρότερο δρόμο; Δεν μπορώ να το ξέρω. Μάλλον το ελπίζω, χωρίς να το πιστεύω. Αλλά δεν μπορώ να αντέξω στην ύπαρξη ανθρωπόμορφων τεράτων, που παριστάνουν τους δασκάλους του πολιτισμού.
Έπειτα οι άνθρωποι του στοχασμού και της δράσης δεν πρέπει να αφήνουμε τίποτε στην τύχη. Αυτή είναι η χειρότερη συντροφιά μας. Είναι η Τυραννία του απρόοπτου, που λέγει ο Roth. Ποιός μπορεί να την αντέξει ;
Η πανδημία της καταγγελίας είναι μια κάποια λύση.